Polska astronom z europejską nagrodą za badania kosmosu
Prof. Bożena Czerny z Centrum Fizyki Teoretycznej Polskiej Akademii Nauk pierwszą w historii Polką nagrodzoną przez Europejskie Towarzystwo Astronomiczne.
Nagroda im. Lodewijka Woltjera jest nadawana astronomom od 2010 roku jako wyraz uznania za wyróżniające się badania kosmosu. Prace naukowe prof. Czerny dotyczą centrów galaktyk, kwazarów i ciemnej energii, a docelowo pozwolą zmierzyć Wszechświat.
W tym roku Europejskie Towarzystwo Astronomiczne (European Astronomical Society, EAS), które zrzesza astronomów z całej Europy, przyznało odznaczenie prof. Bożenie Czerny z Centrum Fizyki Teoretycznej Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
To drugi raz w historii Europejskiego Towarzystwa Astronomicznego, gdy uhonorowano polskiego naukowca. Doceniono wkład badaczki w zrozumienie fizyki dysków akrecyjnych i obszarów powstawania szerokich linii emisyjnych (ang. broad line regions – BLR) w aktywnych jądrach galaktyk. Uznanie zyskały też jej badania nad ograniczeniami własności modelu kosmologicznego i ciemną energią.
Dzięki pracom prof. Bożeny Czerny możemy zrozumieć naturę kwazarów, czyli bardzo jasnych centrów niektórych galaktyk, a także coraz lepiej umiemy interpretować informacje ukryte w ich świetle.
To zaś sprawia, że możemy precyzyjniej oceniać odległość tych ciał niebieskich od Ziemi i zyskujemy nową „linijkę” odmierzającą ogromne odległości we Wszechświecie. Dzięki tej „linijce” możemy sprawdzać choćby jak rozszerza się Wszechświat i więcej dowiadujemy się o własnościach ciemnej energii.
Zobacz wideo o badaniach prof. Bożeny Czerny:
https://www.youtube.com/watch?v=gGWJ525g65U
Kwazary rzucają światło na ciemną energię
W swoich badaniach prof. Czerny zajmuje się m.in. kwazarami. Są one tak jasne, że uznaje się je za najjaśniejsze trwałe (świecące w sposób niemal stały) źródła promieniowania we Wszechświecie. Ich świecenie związane jest z wpadaniem materii do znajdującej się w centrum supermasywnej czarnej dziury.
Jasność tej opadającej materii może nawet tysiąckrotnie przekraczać jasność galaktyki macierzystej. Dzięki temu jesteśmy w stanie obserwować kwazary znajdujące się w ogromnej odległości od Ziemi. Prof. Czerny sprawdzała, jak można wykorzystać wiedzę o właściwościach kwazarów, aby jak najdokładniej mierzyć ogromne kosmiczne odległości. A dzięki temu lepiej zrozumieć naturę ciemnej energii, która – jak się podejrzewa – ma wpływ na coraz szybsze rozszerzanie się Wszechświata. Tempo tego zjawisko jest również przedmiotem badań prof. Czerny.
W swojej pracy badała m.in. właściwości linii emisyjnych w widmie światła pochodzącego z kwazarów. Szczególnie chodziło o charakterystyczne dla nich szerokie linie emisyjne (BLR), dzięki którym porównywać można kwazary o różnych właściwościach.
Prof. Czerny zajmuje się modelowaniem procesów fizycznych zachodzących w pobliżu czarnych dziur w centrach aktywnych galaktyk oraz układów podwójnych gwiazd. Modele porównuje też z danymi obserwacyjnymi, aby móc wychwycić ich ewentualne niedoskonałości.
– Cieszę się, że jako Polka mogę mieć tak duży wkład w rozwój fizyki i astronomii. Każda publikacja, nowe odkrycie i zdobywane nagrody motywują do dalszego działania. Wierzę w to, że swoją aktywnością otwieram furtkę do lepszego zrozumienia Wszechświata – mówi prof. Bożena Czerny.
Nagroda im. Lodewijka Woltjera
Nagroda Lodewijk Woltjer Lecture jest jedną z pięciu przyznawanych przez Europejskie Towarzystwo Astronomiczne. W 2018 roku prof. Andrzej Udalski, astrofizyk z Uniwersytetu Warszawskiego otrzymał nagrodę im. Tycho Brahe za jeden z najbardziej udanych i najdłużej działających przeglądów fotometrycznej zmienności nieba, których dokonał dzięki wypracowanym przyrządom badawczym. Prof. Bożena Czerny i prof. Andrzej Udalski to jedyni Polacy wyróżnieni przez Europejskie Towarzystwo Astronomiczne.
Zobacz wideo o badaniach prof. Bożeny Czerny:
