Kilka pytań o tożsamość – rozmowa z psycholog Magdaleną Górską
W poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób kształtuje się poczucie naszej odrębności, z Magdaleną Górską – psycholog i psychoterapeutą w Ośrodku Psychoterapii i Rozwoju Osobowości MILA w Gdańsku, rozmawiała Olga Kupicz.
Czym jest tożsamość?
Tożsamość jest częścią osobowości. Jest pewnym poczuciem siebie, swojej odrębności od innych. Dotyczy granic między osobistym ja i światem. Jest również historycznym postrzeganiem siebie tzn. tego, że istnieje się w określonym czasie oraz jest poczuciem autorstwa swoich działań i poglądów.
Czy człowiek rodzi się z tożsamością?
Nie. Poczucie odrębności tworzy się w ciągu początkowego rozwoju człowieka. Gdy dziecko rodzi się, nie postrzega siebie. Ta granica między nim a światem jest zatarta. W przypadku bardzo małego dziecka, mówiąc świat, mówimy głównie o jego matce. Dziecko nie odróżnia, że ono to ono ‒ dziecko, a osoba obok jest inna, że to jego matka.
Kiedy więc następuje pierwszy moment poczucia własnej tożsamości?
Trudno jest dokładnie określić, ponieważ tożsamość ciągle się kształtuje. Jednak przyjmuje się, że już w drugim roku życia człowiek ma poczucie własnej odrębności.
Czy istnieje coś takiego jak zaburzenie tożsamości?
W kategorii klinicznej nie ma czegoś takiego. Gdy człowiekowi wydaje się, że jest kimś innym niż w rzeczywistości, jest to urojenie, które może być symptomem choroby psychicznej. Natomiast, gdy teoretycznie dorosły człowiek nie może zakończyć okresu ukształtowania swojej osobowości, wyjścia z procesu dojrzewania, wówczas pomocą jest psychoterapia ‒ przyjrzenie się sobie i swoim przeżyciom. Próba zrozumienia siebie.
Jak na tożsamość wpływa miejsce, w którym żyjemy?
Tożsamość człowieka zawsze kształtuje się w relacji ze światem zewnętrznym. Człowiek rozwija się poprzez kontakt z rodzicami, rówieśnikami, autorytetami. Środowisko, w którym się urodziliśmy, ma istotny wpływ na naszą tożsamość. Miejsce pochodzenia decyduje o sposobie naszego myślenia.
Czy tożsamość narodowa jest nam potrzebna w życiu?
Myślę, że jest to ważne, ponieważ tożsamość narodowa jest częścią tożsamości osobistej. Jest takim kryterium poprzez, które człowiek się definiuje i samookreśla. Pozwala mu wypełnić podstawową potrzebę przynależności. Daje w jakimś stopniu odnalezienie siebie.
Może mamy jakieś cechy wrodzone?
To, co możemy nazwać wrodzonym, jest nasz temperament. Jest jakby naszym wyposażeniem, z którym przychodzimy na świat. Temperament jest w zasadzie niezmienny, ale może się przekształcić w procesie dojrzewania lub starzenia.
A na jakie cechy może on mieć wpływ?
Przykładowo może zmienić cechy osobowości, które są dysfunkcjonalne, dające cierpienie psychiczne tzn. cierpienie wynikające z braku satysfakcji, gdy człowiek czuję się niespełniony w swoim życiu. W długoterminowej terapii człowiek może je zmienić.
(Jakub Kupracz)
