Charlotte Rogan – Zgubieni
Znak 2012
Ocena 4+/5
Niedawno do księgarni trafiła książka, z którą każdy, kto lubi być na bieżąco, powinien się zapoznać. Jest to powieść Charlotte Rogan Zgubieni. To historia o grupie rozbitków, wśród których szaleją głód, rozpacz, nienawiść, śmierć i zbrodnia.
Główną bohaterką jest Grace Winter, dla której rejs na Cesarzowej Aleksandrii miał być spełnieniem marzeń, upragnioną podróżą poślubną. Niestety, sielanka zamienia się w koszmar. Jaki? Tego mgliście dowiadujemy się z narracji Winter. Najważniejszą częścią powieści jest jednak relacja z dni po katastrofie, w czasie których grupa 39 osób walczy o przetrwanie. Stopniowo ich liczba staje się coraz mniejsza. Ocaleli odkrywają w sobie zło i zdolności do popełnienia najgorszych zbrodni.
Zgubieni trzymają w napięciu. Opisy walk o przetrwanie czy chociażby zwykłej organizacji życia na łodzi, począwszy od sygnalizowania swego pobytu domniemanym grupom ratowniczym, a skończywszy na opisie załatwiania podstawowych czynności fizjologicznych, wprowadzają czytelnika w stan dziwnego napięcia. Przeżywamy razem z wyraziście nakreślonymi bohaterami godziny bezczynności oraz momenty ciszy przez burzą – dosłownie i w przenośni. To objętościowo największa i moim zdaniem najlepsza część książki. Kolejną częścią (i nie trzymam się tutaj podziału autorki) stanowi opis procesu karnego wytoczonego głównej bohaterce, którego koniec jednocześnie jest rozwiązaniem całej fabuły. Jest on przewidywalny. Podobnie jak epilog, który pozostawił we mnie lekki niesmak banału i infantylizmu. Ale to jedyny minus debiutanckiej książki Charlotte Rogan.
Warto dodać, że autorka, w czasie przygotowań do książki, korzystała z opisów faktycznych procesów karnych osób sądzonych za czyny popełnione na szalupach ratunkowych w XIX w. Niemal 10 lat przygotowań zaowocowało bardzo interesującą pozycją. Narracja Grace Winter jest bardzo wiarygodna – przefiltrowana przez zawodność pamięci i jakże nam znajomą zdolność do samooszukiwania się (na to zwracał uwagę w swojej opinii J.M. Coetzee). Wpisuje się też w bardzo wyraźny trend poddawania narracji procesom zapominania i przeinaczania faktów.
Gdybym miała wybierać – książka Zgubieni czy film Titanic, wybrałabym książkę. Być może, zapoczątkuje ona odejście od dynamiki katastrof (która jest „naturalnie” wpisana) na rzecz opisów post factum, niejednokrotnie ciekawszych i dłużej zapadających, a jakże, w pamięć.
Fragmenty książki:
„Jeśli zerwie się wiatr, nie będziemy mieli czasu na kłótnie i dyskusje – usłyszałam jak pan Nilsson zwraca się tymi słowami do pułkownika Marsha. – Wymyślenie planu nie oznacza, że wcielimy go w życie.” Pan Hardie nie był typem mężczyzny słuchającego czyichkolwiek rozkazów i miałam przeczucie, że jesteśmy do pewnego stopnia manipulowani, lecz mój umysł był otępiały ze strachu i być może dopiero teraz, gdy cofam się pamięcią do tamtych chwil, stawiając czoła innego rodzaju władzy, zauważam, że od samego początku mogły na naszej łodzi istnieć sieci wpływów i oszustw.”
„Przyznaję, że przeszło mi przez myśl, jak łatwo byłoby wstać i, niby to próbując uspokoić Marię, wypchnąć ją z łodzi. Siedziała tuż obok barierki i było dla mnie jasne, że wszystkim nam ulżyłoby bez tej kobiety i jej histerii. Spieszę donieść, że nic takiego nie zrobiłam i wspominam o tym wyłącznie dlatego, by zilustrować, z jaką szybkością rozszerzają się granice ludzkiego myślenia (…).”
