Aleksander Lwow – Zwyciężyć znaczy przeżyć. 20 lat później
Wydawnictwo Bezdroża, 2013
Ocena: 3,5/5
„Zwyciężyć znaczy przeżyć. 20 lat później” to autobiografia wybitnego polskiego taternika, alpinisty i himalaisty – Aleksandra Lwowa. Niepokorny wspinacz bardzo wnikliwie opisuje swoje życie osobiste, ale przede wszystkim życie górskie, które zdominowało jego świat.
Karierę rozpoczął w latach 70. Nie sposób wymienić tutaj wszystkich osiągnięć Lwowa, bowiem taka lista wyczynów sportowych nie jest nawet wyszczególniona w książce. Każdy kolejny szczyt, każda ściana górska, są następstwem wcześniejszych dokonań. Bohater opowiada o swoich górach bardzo potoczyście i wnikliwie. Nie robi podsumowań, tylko pragnie rozbudzić w czytelniku ciekawość poprzez opowieści o przygodach, często niebezpiecznych. Nie brakuje też dużej dawki humoru.
Aleksander Lwow to doskonały gawędziarz. Wspomnienia wdzięcznie przeplata opowieściami o ludziach pełniących różnorakie role w jego życiu. Począwszy od nauczycieli w szkole lotnictwa, przez kolegów z klasy, aż po sylwetki pierwszych instruktorów skałkowych i partnerów wspinaczkowych w górach wysokich. Taki też jest porządek całej historii: od dzieciństwa do dorosłości. Od wędrówek po Karkonoszach, po wysokie Himalaje.
Czytelnik ma wrażenie, że siedzi naprzeciwko szalonego himalaisty z czupurną fryzurą oraz sumiastym wąsem i z wypiekami na twarzy słucha jego opowieści. Wielowątkowa historia, napisana ze swadą, pochłania bez reszty. Historia jest poparta bogatymi materiałami źródłowymi, takimi jak zdjęcia ludzi i krajobrazów, tabelki informacyjne, fotografie pamiątek i istotnych przedmiotów. Trzeba podkreślić, że książka jest bardzo ładnie wydana, a fotografie, mimo że czarno-białe, są czytelne i wzbogacają zapisane w słowach zdarzenia. Przygoda z książką Lwowa jest spotkaniem autorskim zapisanym na niespełna 450 stronach.
Himalaista nie przebiera w słowach. Komentuje rzeczywistość ze swojego punktu widzenia i nawet prze chwilę nie próbuje oszukiwać obiektywizmem. Na każdej stronie jawi się obraz świata widziany jego oczami, toteż niektóre słowa mogą wydawać się zuchwałe. Opisywane zabawne epizody z życia codziennego lub te mające miejsce wysoko ponad poziomem morza to przede wszystkim wydarzenia kuluarowe. Zdradza całą masę pikantnych dykteryjek, które w przekazie ustnym nie są niezręczne, jednak na papierze mogą wywołać oburzenie niektórych ludzi. Taki jest styl Lwowa. Opisuje wszystko, co przychodzi mu na myśl. Daje to efekt spoufalania się z czytelnikiem, lecz z drugiej strony zwiększa atrakcyjność anegdotek.
Lwow jest bezlitosnym plotkarzem, a jego opowiastki przypominają newsy prosto z serwisów plotkarskich. Możemy się spodziewać historii o połykaniu „pawia” po przepiciu alkoholowym, oszukiwania na ścianach, metod załatwiania większych przydziałów mięsnych na wypady w góry w latach 70. Bezpretensjonalnie opisuje swoje przesłuchania przez UB, ucieczki kolegów za granicę, ale to wszystko dzieje się w tle głównej opowieści o górach. Wszystkie te niewygodne opowieści za czasów PRL bezwzględnie musiałyby zostać objęte cenzurą.
Ponowne wydanie książki, będącej klasyką gatunku literatury górskiej, jest uzupełnieniem a zarazem rozszerzeniem wcześniejszego wydania. We wstępie Lwow podkreśla, że jest to książka o ludziach i dla ludzi, nie tylko tych z hermetycznego środowiska wspinaczkowego. Jest to opowieść, która ma zaspokajać ciekawość i zarażać entuzjazmem do ludzi i gór. W swoim stylu wplata też opinię o tragedii na Broad Peak w 2013 roku. Według mnie ta historia została już wystarczająco sprofanowana, a uczestnicy wyprawy zostali psychicznie zniszczeni przez media i „mądrych”, więc zapisanie kolejnej opinii na kartach autobiografii jest nie na miejscu. Lwow bawi się w wyrocznię, co jest bardzo niezręczne i nazbyt zuchwałe.
Szczerze mówiąc, opiewany walor książki – przystępność – dla mnie, pasjonata tego typu literatury, jest niestety prześlizgnięciem się po temacie gór, przy pomocy licznych znanych nazwisk. W literaturze górskiej najbardziej interesują mnie właśnie góry, a nie wojna w Afganistanie i teorie spiskowe podróżników. W pewnych momentach Lwow za bardzo skupia się na swoich politycznych poglądach i rozważa losy „znanych Polaków” o szemranej reputacji. Liczne dygresje polityczne zaburzają główny wątek. Bardzo dobre jest wyraźne podkreślenie imion i nazwisk licznych bohaterów. Czytelnik, widząc pogrubione słowa, nie jest w stanie przeoczyć o jakim bohaterze jest mowa.
W moim osobistym rankingu literatury górskiej ta książka nie jest w czołówce, jednak nie będzie też na szarym końcu. Lwow, będąc tak bardzo bezpośrednim narratorem, zaskarbia sobie sympatię. Zdradza tyle szczegółów, że zastanawiam się, czy jest to odwaga, czy raczej szaleństwo. Szczerze polecam to intymne spotkanie z wybitnym polskim himalaistą. Nie pożałujecie.
Fragment książki:
„Gdy wędrujemy przez góry, których czaru nie potrafił zniszczyć do końca nawet butny homo sapiens, odnajdujemy piękno zaklęte w niezwykłych skalnych formach i poskręcanych fantazyjnie drzewach. Jesteśmy pod wrażeniem tego zniewalającego uroku strumieni przedzierających się przez las i surowego zimowego pejzażu (…)”.
