Adam Cioczek – Koniec gry
Wydawnictwo Videograf SA, 2014
Ocena: 3/5
Debiutancka powieść Adama Cioczka „Koniec gry” miała wpisać się w nurt polskiej powieści kryminalnej. W tradycyjnym kryminale czytelnik otrzymuje w trakcie lektury wskazówki, które mają pomóc mu w rozszyfrowaniu, kto jest mordercą. „Koniec gry” pozbawia jednak czytelnika przyjemności odgadnięcia, kto i dlaczego zabił. Ta (wydawałoby się najważniejsza w tej odmianie powieści) sprawa jest od razu wyjaśniona.
Od początku wiemy, że to Edward Chojar zabił mężczyznę, który przed laty zamordował jego syna. Taką informację znaleźć można nawet na tylnej okładce. Jego adwokatem zostaje Adam Getz, zaś prokuratorem Tomasz Bracki. Okazuje się, że podejrzany ma bogatą wiedzę o przeszłości obu mężczyzn. Akcja powieści rozwija się między kolejnymi przesłuchaniami oraz wycinkami z życia osobistego bohaterów.
Czym pozytywnym wyróżnia się „Koniec gry”? Z pewnością zaskakiwaniem odbiorcy. Autor umiejętnie dawkuje informacje o bohaterach. Ucina on dany fragment w takim momencie, aby czytelnik nie mógł oderwać się od lektury, zaciekawiony, co wydarzy się dalej. Niespodzianką może być też nietypowe zakończenie. Cioczek zrealizował swój pomysł na książkę dość konsekwentnie. Najwyraźniej chciał skupić się na psychologii postaci, ich tajemniczych powiązaniach z przeszłości. Czytający zastanawia się, jakie mroczne wydarzenia wpłynęły na pana prokuratora, kim jest dziewczyna, o której myśli adwokat. Ale czy wobec tego tytuł „Koniec gry” i określenie tekstu jako powieści kryminalnej są adekwatne?
Dlaczego koniec? Może dla oskarżonego proces to dopiero początek finalnej zagrywki. Traktuje spotkania z przedstawicielami prawa jak ryzykowną zabawę. Dziwić też może wplecenie w historię pobocznego wątku – znajomej adwokata, Iwony Solskiej. Jej fantazje erotyczne na temat Getza nie wpływają na rozwój fabuły, a losy postaci nie zostają ostatecznie rozwiązane. Autor mógłby więc z tego wątku zrezygnować.
Czytelnika może również denerwować brak podziału na rozdziały i jasno zasygnalizowanej chronologii. Kolejne wydarzenia oddzielane są tylko trzema gwiazdkami i nowym akapitem. Nie do końca wiadomo, ile dni lub tygodni zajmują przesłuchania Chojara, na dodatek posługującego się słownictwem, które nie znajduje się w oficjalnych normach języka polskiego. Ponadto podejrzany spełnia nieco melodramatyczną rolę wszystkowiedzącego anioła przeszłości, z pobłażaniem pozwalającego przedstawicielom prawa na rozwiązywanie zagadek własnych biografii. Ci zaś zajmują się autoanalizą, a opisy ich stanów wewnętrznych zajmują wiele stron powieści. Dla części odbiorców może to być nużące, jeśli oczekiwali tradycyjnej powieści kryminalnej.
„Jeszcze przez kilkanaście sekund Tomasz nie ruszył się ani o krok, próbując w myślach ułożyć zdanie, którym przerwie milczenie. Nie udało się. Najlepsze riposty nigdy nie przychodzą na czas. Skarcił w myślach ułomność mózgu i zrobił to, co jako jedyne przyszło mu do głowy – po prostu wyszedł, w każdej sekundzie drogi do domu próbując rozwikłać tajemnicę, jaką rzucił mu pod nogi zamknięty w celi mężczyzna.”
„Dalej, dalej, ciągle dalej, by nie pamiętać, nie myśleć, nie słyszeć pytań, nie czuć. Był to jeden z nielicznych narkotyków, który prawie w każdym wypadku zdawał egzamin. Gdy tylko widział, że zaczyna tracić kontrolę, obmyślał plan ucieczki w świat najlepszy z możliwych.”
Czy Cioczek chciał unowocześnić oblicze kryminału? A może zagadką do rozwiązania dla czytelnika miały być losy Brackiego i Getza? Jeśli tak, mógł określić swoją powieść jako psychologiczną lub obyczajową. Niektórzy zapewne, po przeczytaniu „Końca gry”, będą lekko zawiedzeni. Z ulgą sięgną wtedy po klasyczne kryminały, w których razem z detektywem będą szukać mordercy, zamiast zgłębiać się w psychikę prowadzących przesłuchania.
