Jak FOMO wzmaga autodiagnozowanie?
Z roku na rok w social mediach i sieci spędzamy coraz więcej czasu. Platformy takie jak Facebook, na których obecne są miliony użytkowników napędzają FOMO, czyli strach przed tym co nas omija. Wpływa to realnie na naszą kondycję psychiczną, w tym skłonności do cyberchondrii.
To nic innego, jak nagminne wyszukiwanie informacji o objawach i samodzielna diagnoza za pomocą internetu. W przypadku hipochondrii lęk o zdrowie zwykle ma podłoże, związane z doświadczeniem choroby w rodzinie. W cyberchondrii – osoby wyszukują objawów, inspirowane treściami napotkanymi w sieci.
Temat zdrowia w internecie
Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że w 2022 r. dostęp do Internetu w domu posiadało 93,3% gospodarstw domowych, tj. o 0,9 p. proc. więcej niż w roku poprzednim. Badanie wykonane na zlecenie uPacjenta na rzecz kampanii Pobierz Zdrowie wykazało, że aż 86% Polaków poszukuje informacji na temat zdrowia w internecie (zwłaszcza na portalach internetowych). Najpopularniejsze źródła online to portale internetowe (71%) i YouTube (20%).
– Obecnie niemalże wszyscy posiadamy dostęp do Internetu i aktywnie korzystamy z komputerów, smartfonów i urządzeń mobilnych. Oznacza to, że mamy nieograniczoną możliwość wyszukiwania informacji, którą niekoniecznie wykorzystujemy w sposób dobry dla naszego zdrowia – mówi dr n. med. Karolina Karabin, koordynatorka kampanii „Pobierz Zdrowie”. – Choć lockdowny wydają się nam być odległą przeszłością, spowodowały znaczne przeniesienie życia do obszaru cyfrowego, które do tej pory obserwujemy.
W sieci szukamy, na co powinniśmy się leczyć
Zdarza się, że poszukiwanie informacji zdrowotnej w internecie ma charakter misji autodiagnozy, czyli samodzielnego stwierdzenia u siebie choroby czy schorzenia.
Lekarze zauważają to i zdarza się, że wprost wyrażają swoją dezaprobatę. Badanie wykonane na zlecenie uPacjenta na rzecz kampanii Pobierz Zdrowie pokazało, że w takich sytuacjach lekarze najczęściej odmawiają przepisania skierowania (46%), zwłaszcza jeżeli źródłem są social media (TikTok, Instagram, Facebook).
Zdecydowanie bardziej skorzy są do wystawienia skierowania, jeżeli sugestia pochodzi od kolegów, koleżanek czy członków rodziny pacjenta (odmowy tylko w 34% przypadków).
Platformy coraz bardziej uzależniają
W social mediach w ubiegłym roku 28 milionów z nas spędzało ponad 2 godziny dziennie. Z roku na rok liczby te rosną, a platformy coraz bardziej uzależniają od siebie swoich użytkowników.
Wpływ social mediów na ludzką psychikę został przebadany wielokrotnie i z różnych perspektyw. Potwierdzonym jest, że platformy społecznościowe mogą znacznie wpływać na chemię mózgu i powodować uzależnienie.
Sygnał powiadomienia uwalnia dopaminę, a w dłuższej perspektywie prowadzi do problemów, zwłaszcza jeśli bodziec zniknie. Pogoń za spełnieniem oczekiwań stawianych przez wirtualną rzeczywistość powoduje bardzo często poczucie zmęczenia, wypalenia i frustracji.\
Strach przed tym, co nas omija przybiera formę realnych, wpływających na nasze życie działań
Z drugiej strony – „wyjście” z cyfrowych platform jest jeszcze trudniejsze. Powoduje strach przed tym co nas omija, czyli tak zwane FOMO (ang. fear of missing out).
– Spędzanie coraz dłuższego czasu na platformach społecznościowych ma realny wpływ na nasze działania, a w konsekwencji zdrowie psychiczne – podkreśla Natalia Kocur, ekspertka merytoryczna kampanii „Pobierz Zdrowie”, psycholożka i psychoterapeutka z Centrum Psychoterapii Pokonaj Lęk. – FOMO jest bodźcem różnych zachowań, w tym także do wyszukiwania chorób w sieci i autodiagnozy za pomocą Google.
Wysoki poziom FOMO
Z badań przeprowadzonych przez Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego wynika, że 17% respondentów doświadcza wysokiego poziomu FOMO – podobnie jak w 2021 r., kiedy najsilniej „sfomowanych” było 16%.
Wzrósł za to nieznacznie odsetek osób o niskim poziomie lęku przed odłączeniem – tylko co piąty badany nie odczuwa FOMO. Ciekawiej wygląda sytuacja w Stanach Zjednoczonych. Badanie przeprowadzone przez OnePoll wykazało, że 69% Amerykanów doświadczyło FOMO w jakiejś formie, przy czym media społecznościowe odegrały w tym znaczącą rolę.
– Strach przed tym, co nas omija przybiera formę realnych, wpływających na nasze życie działań. Czytanie informacji zdrowotnych w internecie może być dobre, dopóki nie staje się czynnikiem podtrzymującym zamartwianie się i w dalszej konsekwencji pogorszenie jakości życia danej osoby – podkreśla Natalia Kocur.
