Marcin Szerenos – Podstęp
Pisze się 2011
Ocena 4/5
PATRONAT POD PRĄD
Andy Armstrong to mistrz świata w rodeo. Żyje w XX-wiecznej Ameryce. A przynajmniej do czasu. Wygrał sporą sumkę w mistrzostwach, którą ulokował na koncie bankowym. Żyje lekko i przyjemnie, nie martwi się zbytnio niczym. Kobiety traktuje przedmiotowo, wykorzystuje i porzuca. Ma rodzinę, ale się nią nie interesuje. Jest lekkoduchem, trochę hedonistą. Na co dzień chodzi ubrany jak prawdziwy amerykański kowboj – w skórzanej kurtce, jeansach, kowbojkach z krokodylej skóry i kapeluszu. Jest typowym macho. Kiedy zaczyna czuć się zagrożony w związku, bo kobieta zaczyna nalegać na ślub, ucieka. Na rodeo bierze byka za rogi, ale w życiu zbytnio mu to nie wychodzi. Kiedy trudności zaczynają się piętrzyć, wpada na świetny plan. Ba, idealny! Korzysta z oferty nowopowstałej firmy, świadczącej usługi alkoryzacji, czyli hibernacji. Postanawia smacznie przespać czas, w którym jego pieniądze będą spokojnie procentować na koncie, w efekcie czego on będzie opływał w bogactwie. Jak już ktoś go obudzi, oczywiście. Nie przewidział tylko jednego…
Książkę czyta się szybko i łatwo. Nie trzeba się zmuszać do głębokich przemyśleń. Wystarczy podążać za fabułą, która wartko się toczy. Mimo że autor, wykorzystując motyw utopii, odwołuje się do sporego dorobku literackiego, którego źródeł można upatrywać jeszcze w antyku, to jednak nie obciąża czytelnika dużą ilością wywodów filozoficznych. Jest tylko jeden – bardzo długi wywód Dana, przyjaciela Andy’ego, który moim zdaniem jest jedyną wadą książki.
Wizja przyszłości jest bardzo spójna. Sytuacja świata, ludzkości, ale i jednostki, jest o wiele lepsza niż dziś. Jak przystało na wizję futurystyczną, technologia stała się bardziej zaawansowana, świat poddał się globalnej cyfryzacji, papier, a z nim marnotrawstwo dóbr naturalnych, odeszły do lamusa. Świat przyszłości nie zaskakuje, znamy go z popularnych filmów sci-fi, chociaż razem z Andym z przyjemnością odkrywamy, co się w nim zmieniło.
Utopia, którą prezentuje Szerenos, bardzo koresponduje z ideą socjalizmu. Wszystkie dobra są wspólne, ich podział jest scentralizowany, każdy człowiek otrzymuje tyle, ile mu potrzeba. Aby dostać mieszkanie, należy tylko podjąć jakąkolwiek pracę. Wynagrodzenie wystarcza, by w zupełności zaspokoić swoje potrzeby. Dzięki tak prowadzonej polityce nie ma rozbojów, kryzysów i niezadowolenia społecznego. Ale jak zawsze, taki i tu jest ktoś, kto nie potrafi się podporządkować i nie jest to Andy, który po stuletnim śnie całkiem dobrze się aklimatyzuje. Ludzie z przyszłości są zbyt optymistyczni, zakładając, że każdy normalny człowiek, któremu da się wszystko, czego potrzebuje, będzie szczęśliwy. Niestety nie. Cóż – czy nie tak samo zakończyła się świetna idea Marksa-Engelsa? Autor Podstępu projektuje przyszłość przez pryzmat przeszłości. Pokazuje, że ludzkość od zawsze robi te same błędy. Demaskuje naszą ludzką naturę. Nawet gdy będziemy mieć wszystko i tak nie będziemy zadowoleni. Czego naprawdę nam potrzeba?
Warto przywołać jeszcze jedną interpretację losów Andy’ego – interpretację, którą opisuje Andrzej Pilipiuk we Wstępie do książki. Postać Andy’ego można odczytywać jako symbol człowieka zagubionego w czasie. Prezentuje on osoby, które duchowo czy psychicznie, uległy hibernacji i dzisiejszy świat jest dla nich trudny do zrozumienia. To osoby, które swe życie rozpoczęły w czasie II wojny światowej, a przyszło im żyć w świecie dwudziestego pierwszego wieku. Podstęp skłania do przemyśleń nad sobą i światem. Warto zastanowić się, co możemy zrobić dziś, by jutro było lepsze i jak możemy pomóc sobie nawzajem, by było nam po prostu łatwiej.
